زمان تقریبی مطالعه: 5 دقیقه
 

ابوعبدالله ابان بن عثمان احمر





ابوعبدالله ابان بن عثمان کوفی احمر بجلی، محدّث، فقیه، ادیب و نسب‌شناس سده دوم و از اصحاب امام صادق (علیه‌السّلام) می‌باشد.


۱ - معرفی اجمالی



آدمی اباصلت ابان ـ احمر (م حدود ۲۰۰ هـ)، ابوعبدالله ابان بن عثمان بن یحیی بن زکریا لؤلؤی کوفی احمر بجلی، محدّث، فقیه، ادیب و نسب‌شناس سده دوم، و اصالتاً اهل کوفه بود و در کوفه و بصره می‌زیست. از زادگاه و تاریخ ولادت او اطلاعی در دست نیست.

۲ - مشایخ



ابان از اصحاب امام صادق (علیه‌السّلام) به شمار می‌رفت. از آن حضرت و از امام کاظم (علیه‌السّلام) علوم متداول روز از جمله حدیث را آموخته و روایت کرده است.
از دیگر مشایخ حدیث وی کسانی چون ابوبصیر، محمد بن مسلم، ابان بن تغلب، زرارة بن اعین و ابوحمزه ثمالی را می‌توان نام برد.

۳ - صاحب نظر در علوم



برخی برآن‌اند که شمار روایات وی به حدود هفتصد می‌رسد.
[۱۰] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۳۹.
[۱۱] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۵۷.
[۱۲] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۶۲ - ۱۶۳.
ابان علاوه بر حدیث، در هر یک از علوم فقه، ادب، نسب‌شناسی، اخبار شعرا و ایام عرب صاحب نظر شمرده می‌شد. به گفته ابن‌ابی‌عمیر، از حافظه سرشاری برخوردار بود.

۴ - مدح و ذم ابان



کشی وی را از فرقه ناووسیّه دانسته است که این گفتار با اعتقاد به اینکه او از امام کاظم (علیه‌السّلام) روایت کرده سازگار نمی‌نماید، چون ناووسیّه در امامت امام صادق (علیه‌السّلام) متوقف شده و آن حضرت را زنده و مهدی موعود دانسته‌اند و اعتقادی به امامت امام کاظم (علیه‌السّلام) نداشته‌اند، لذا برخی احتمال داده‌اند لفظ قادسیّه صحیح است نه ناووسیه، آن چنان که در برخی از نسخه‌های اختیار معرفة الرجال چنین آمده است.
[۲۰] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۶۰.
ابان از اصحاب اجماع نیز بوده و چون که ایشان همگی از امامیه بوده‌اند، وی را نیز از دانشمندان امامیه و فردی ثقه برشمرده‌اند.
[۲۳] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۶۱.


۵ - ناقلان حدیث از ابان



راویانِ بنام سده دوم از ابان روایت شنیده و نقل کرده‌اند. برخی از اینان عبارت‌اند از: ابن‌ابی‌عمیر، حسن بن محبوب، حماد بن عیسی و یونس بن عبدالرحمان.
[۲۴] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۶۱.
کسانی همچون ابوعبیده معمر بن مثنی، محمد بن مثنی و محمد بن سلام جمحی نیز از وی علومی را فراگرفته و بیشتر حکایت‌ها، اخبار شعرا، انساب و ایّام عرب را از او نقل کرده‌اند.

۶ - آثار



ابان دارای تالیف مهمی در موضوعات مبدا، مبعث، مغازی، وفات پیامبر، سقیفه و ردّه بوده است.

۷ - تاریخ وفات



ابان بن عثمان، در حدود ۲۰۰ هـ درگذشت.
[۳۰] اعلمی‌ حا‌ئری، محمدحسین‌، دائرة المعارف الشیعیة العامه، ج۲، ص۱۲.
[۳۱] دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۱، ص۲۲۲.


۸ - پانویس


 
۱. نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ج۱، ص۱۳.    
۲. حموی، یاقوت بن عبد الله، معجم الادباء، ج۱، ص۳۹.    
۳. امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۱۰۰.    
۴. طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، ص۱۵۲.    
۵. عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۱، ص۲۴.    
۶. نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ج۱، ص۱۳.    
۷. اردبیلی، محمد علی، جامع الرواة، ج۱، ص۱۲.    
۸. طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال، ص۲۰۹.    
۹. ابن‌حبان، محمد بن حبان، الثقات، ج۸، ص۱۳۱.    
۱۰. خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۳۹.
۱۱. خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۵۷.
۱۲. خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۶۲ - ۱۶۳.
۱۳. طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال، ص۳۷۵.    
۱۴. عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۱، ص۲۴.    
۱۵. طوسی، محمد بن حسن، الفهرست (طوسی)، ص۱۸.    
۱۶. حموی، یاقوت بن عبد الله، معجم الادباء، ج۱، ص۳۹.    
۱۷. عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۱، ص۲۴.    
۱۸. طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال، ص۳۵۲.    
۱۹. حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال، ص۷۴.    
۲۰. خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۶۰.
۲۱. مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۱، ص۱۳۱.    
۲۲. تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۱، ص۱۱۲.    
۲۳. خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۶۱.
۲۴. خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۶۱.
۲۵. نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ج۱، ص۱۳.    
۲۶. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۴۰۵.    
۲۷. طوسی، محمد بن حسن، الفهرست (طوسی)، ص۱۸.    
۲۸. آقا بزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۴۷.    
۲۹. زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج۱، ص۲۷.    
۳۰. اعلمی‌ حا‌ئری، محمدحسین‌، دائرة المعارف الشیعیة العامه، ج۲، ص۱۲.
۳۱. دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۱، ص۲۲۲.


۹ - منبع


پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۱، برگرفته از مقاله «آدمی اباصلت ابان ـ احمر».






آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.