ابوعبدالله ابان بن عثمان احمرابوعبدالله ابان بن عثمان کوفی احمر بجلی، محدّث، فقیه، ادیب و نسب‌شناس سده دوم و از اصحاب امام صادق (علیه‌السّلام) می‌باشد. ۱ - معرفی اجمالیآدمی اباصلت ابان ـ احمر (م حدود ۲۰۰ هـ)، ابوعبدالله ابان بن عثمان بن یحیی بن زکریا لؤلؤی کوفی احمر بجلی، محدّث، فقیه، ادیب و نسب‌شناس سده دوم، و اصالتاً اهل کوفه بود و در کوفه و بصره می‌زیست. از زادگاه و تاریخ ولادت او اطلاعی در دست نیست. ۲ - مشایخابان از اصحاب امام صادق (علیه‌السّلام) به شمار می‌رفت. از آن حضرت و از امام کاظم (علیه‌السّلام) علوم متداول روز از جمله حدیث را آموخته و روایت کرده است. از دیگر مشایخ حدیث وی کسانی چون ابوبصیر، محمد بن مسلم، ابان بن تغلب، زرارة بن اعین و ابوحمزه ثمالی را می‌توان نام برد. ۳ - صاحب نظر در علومبرخی برآن‌اند که شمار روایات وی به حدود هفتصد می‌رسد. [۱۰]
خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۳۹.
[۱۱]
خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۵۷.
[۱۲]
خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۶۲ - ۱۶۳.
ابان علاوه بر حدیث، در هر یک از علوم فقه، ادب، نسب‌شناسی، اخبار شعرا و ایام عرب صاحب نظر شمرده می‌شد. به گفته ابن‌ابی‌عمیر، از حافظه سرشاری برخوردار بود.۴ - مدح و ذم ابانکشی وی را از فرقه ناووسیّه دانسته است که این گفتار با اعتقاد به اینکه او از امام کاظم (علیه‌السّلام) روایت کرده سازگار نمی‌نماید، چون ناووسیّه در امامت امام صادق (علیه‌السّلام) متوقف شده و آن حضرت را زنده و مهدی موعود دانسته‌اند و اعتقادی به امامت امام کاظم (علیه‌السّلام) نداشته‌اند، لذا برخی احتمال داده‌اند لفظ قادسیّه صحیح است نه ناووسیه، آن چنان که در برخی از نسخه‌های اختیار معرفة الرجال چنین آمده است. [۲۰]
خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۶۰.
ابان از اصحاب اجماع نیز بوده و چون که ایشان همگی از امامیه بوده‌اند، وی را نیز از دانشمندان امامیه و فردی ثقه برشمرده‌اند. [۲۳]
خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۶۱.
۵ - ناقلان حدیث از ابانراویانِ بنام سده دوم از ابان روایت شنیده و نقل کرده‌اند. برخی از اینان عبارت‌اند از: ابن‌ابی‌عمیر، حسن بن محبوب، حماد بن عیسی و یونس بن عبدالرحمان. [۲۴]
خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۶۱.
کسانی همچون ابوعبیده معمر بن مثنی، محمد بن مثنی و محمد بن سلام جمحی نیز از وی علومی را فراگرفته و بیشتر حکایت‌ها، اخبار شعرا، انساب و ایّام عرب را از او نقل کرده‌اند.۶ - آثارابان دارای تالیف مهمی در موضوعات مبدا، مبعث، مغازی، وفات پیامبر، سقیفه و ردّه بوده است. ۷ - تاریخ وفاتابان بن عثمان، در حدود ۲۰۰ هـ درگذشت. [۳۰]
اعلمی حا‌ئری، محمدحسین، دائرة المعارف الشیعیة العامه، ج۲، ص۱۲.
[۳۱]
دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۱، ص۲۲۲.
۸ - پانویس۹ - منبعپژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۱، برگرفته از مقاله «آدمی اباصلت ابان ـ احمر». رده‌های این صفحه : اصحاب امام صادق | درگذشتگان سال 200 (قمری) | راویان از امام صادق | راویان از امام کاظم | راویان موثق شیعه قرن 2 (قمری) | فقیهان شیعه قرن 2 (قمری)
|